Trong bất kỳ tổ chức nào, sự phân tầng vẫn tồn tại. Có người điều phối, có người thực thi. Có người ra quyết định, có người lắng nghe. Trật tự không được duy trì bằng quyền lực, mà bằng sự thấu hiểu và công bằng trong từng vai trò.
Người giữ vị trí điều hành, nếu chỉ biết ban mệnh lệnh, sẽ dần trở nên xa cách. Người thực hiện, nếu chỉ biết vâng lời, sẽ trở nên máy móc. Khi giữa hai phía không có lòng tin và tử tế làm cầu nối, thì dù làm việc chung, vẫn đứng ở hai đầu thế giới.
Quyền lực là một dạng thử thách. Với người điều hành, đó là bài kiểm tra về sự vững vàng trước cám dỗ tâng bốc. Với người phụ trách phần việc nhỏ hơn, đó là thử thách của lòng trung thực và dũng cảm.
Có người đứng trên chỉ quen nghe lời hay, thích được ca tụng, dễ xem sự phản biện là đối đầu. Có người phía dưới chỉ giữ an toàn bằng cách im lặng, không phải vì đồng thuận mà vì sợ hãi. Và như thế, một bên sống trong ảo tưởng, một bên giấu mình sau chiếc mặt nạ ngoan ngoãn. Sự thật bị che giấu. Lòng tin trở nên hời hợt. Mối quan hệ chỉ còn là vỏ ngoài.
Người ở vị trí cao đôi khi quên mất rằng lời nói của mình nặng hơn người khác. Một lần giận dữ cũng đủ khiến người khác dè dặt trong nhiều tháng. Một lần thiên vị cũng có thể làm sụp đổ lòng tin cả tập thể. Không có sự công tâm, mọi hành xử tử tế về sau chỉ còn là hình thức.
Phía dưới, nếu thiếu chính trực, rất dễ trở thành người biết điều theo kiểu sai khiến. Biết làm vừa lòng, biết nói thuận tai, biết tránh điều không nên nói. Lâu dần, người lãnh đạo tin rằng mình luôn đúng. Người bên dưới lại không còn tin vào những điều đúng sai nữa.
Tuy nhiên, không phải mọi mối quan hệ đều méo mó như thế. Ở đâu có lắng nghe chân thành, ở đó có sự trưởng thành hai chiều. Ở đâu có dẫn dắt bằng gương mẫu, ở đó có niềm tin tự khắc hình thành. Tôn trọng không xuất phát từ chức danh. Nó lớn lên từ cách người ta sống và ứng xử, nhất là khi đối diện với người yếu thế hơn mình.
Không phải cứ ở trên thì luôn đúng, cũng không phải cứ ở dưới thì chịu thiệt. Khi hai phía cùng giữ được lòng ngay thẳng và sự sáng suốt, công việc trở nên bền vững. Không chỉ vì năng suất, mà vì người trong cuộc cảm thấy an toàn, được lắng nghe và được là chính mình.
———–
With Metta
TT