Có buổi sớm, sương giăng nhẹ mặt hồ, người đi ngang ngỡ là khói. Nhưng ai từng ngồi lại đủ lâu sẽ biết, chỉ cần mặt trời lên, mọi thứ sẽ tan. Không cần xua, không cần xóa, cũng chẳng cần cắt nghĩa. Tan vì chưa từng thật.
Cái thấy ban đầu thường bị phủ lên bởi thói quen và phản ứng. Những gì tưởng là đúng sai, thương ghét, chỉ là dư ảnh của xúc chạm chưa kịp lắng. Có khi điều làm ta bận lòng cả năm, thật ra chỉ là một khoảnh khắc vụt qua mà mình trót giữ lại.
Tâm sinh, rồi diệt. Một niệm vừa khởi, nếu không được tiếp sức bởi ưa thích hay chối bỏ, thì đã tan mất trước khi kịp gọi tên. Vậy mà bao nhiêu người sống cả đời trong tiếng vọng của những niệm đã tan ấy. Như người nghe tiếng chuông xa rồi ngỡ là tiếng thật, cứ chạy mãi về phía không có gì.
Người chưa từng dừng lại trong lòng mình, thường sống như đuổi bắt một chiếc bóng. Gặp điều vừa ý thì nắm lấy, gặp điều trái lòng thì phản kháng. Cứ thế mà tạo nên những chuỗi phản ứng không đầu không cuối. Mỗi xúc là một ngã rẽ. Mỗi tưởng là một màn sương mới. Mỗi hành động, nếu không từ sáng suốt, lại tiếp tục làm mờ đi con đường vốn rất gần.
Nhưng có người, sau nhiều mùa rong ruổi, bắt đầu học cách không chen vào giữa mọi chuyện. Họ nhìn mà không vội kết luận. Nghe mà không lập tức phản hồi. Họ không vội tin điều gì chỉ vì nó hợp lòng mình. Cũng không chối bỏ điều gì chỉ vì nó khiến mình không vui. Họ để cho mọi cảm thọ tự đến, tự đi, như gió lùa qua rừng trúc, không lưu dấu lại.
Khi ấy, đôi mắt nhìn đời không còn bị vẩn bởi điều kiện hóa. Cái thấy không phải là kết quả của ưa ghét, mà là ánh sáng thấm từ trong. Một ánh sáng không do đèn, không do mặt trời, mà do tâm đã lắng.
Người có đôi mắt trong, không phải vì chưa từng khổ, mà vì không để khổ làm mờ đi bản chất thật của mọi pháp. Không phải vì họ tránh đời, mà vì họ không còn bị đời dắt đi. Họ vẫn sống giữa muôn việc, nhưng lòng không còn rối.
Và như thế, họ bước nhẹ qua nhân gian, không để lại tiếng động. Mọi thứ đều rõ, mà không cần nói thành lời.
———
With Metta
TT